CÂY KÈN NGUYỄN HOÀNG ĐỨC VÀ QUẶNG THƠ

Nguyễn Đình Chính

Cái ấn tượng đầu tiên xộc thẳng vào mắt tôi – đó là một vùng đồi đỏ khé, mênh mông, hỗn mang … Như là cảnh trên mặt trăng trong các phim khoa học viễn tưởng – Và quặng – Quặng nguyên khối thơ, tươi rói, hôi hổi nóng, nhơn nhớt dính dầu và nồng nặc mùi bùn đất, mùi xác hoa rữa nát, và cả thứ mùi ê te cay cay vô nghĩa. Thứ quặng gì vậy? Quặng thơ!

Nhà văn Nguyễn Đình Chính, người vòng khăn qua cổ

Nhưng chẳng nhẽ thế là hết ư! Không, hãy đọc Nguyễn Hoàng Đức đi. Đọc một lần, đọc hai lần, phải kiên nhẫn, phải độ lượng, đừng hẹp hòi đố kỵ và nhất là đừng có cợt nhả – Những quặng kia bật ra từ đâu, trồi ra từ đâu? Có phải từ một tâm hồn rừng rực khát khao – từ một trái tim hừng hực đòi lên tiếng. Từ một con người nghênh ngang tự tin bước lên với cây kèn Ô-BOA trong tay – cây kèn Ôboa thi ca mà Nguyễn Hoàng Đức chế riêng không phải từ kim loại, từ gỗ mà từ những ống xương của anh, từ máu và hơi thở của anh.

Tôi quả quyết Nguyễn Hoàng Đức có tư chất thi sĩ – Cái tư chất ấy nó phát lộ trong thơ anh vừa kiêu hãnh vừa hoảng hốt, vừa êm ái vừa hỗn loạn. Thơ Đức không hề có sự trau chuốt, thẩm chí còn cẩu thả nữa. Ngôn ngữ xô bồ, ý tứ hỗn loạn, cảm xúc tung tóe và nhịp điệu thì như những cú vô-lê ngoạn mục – Nó như một bãi lổn ngổn – nhưng mà thật quái quỉ – trong đống lổn ngổn mà tác giả cố tình quăng ra đấy – lóe lên những thỏi vàng mà lại rất nhiều vàng cơ chứ. Toàn vàng ròng vậy thì đó là cái gì – Đó là thơ – Đích thực thơ – thật quái quỉ!

Chúng ta lấy chuẩn mực gì để đưa Nguyễn Hoàng Đức lên đoạn đầu đài của thi ca mà bêu đầu anh? Sự tinh tế ư? những niêm luật ư? cấu trúc đóng mở ư?  Hay là luật bằng trắc cổ xưa? Hay là nhịp điệu tuyệt vời của tiếng Việt Nam v.v… ? Thơ Đức thiếu tất cả – nhưng bù lại vượt lên trên hết những chuẩn mực đó là – thứ chuẩn mực khác – thứ chuẩn mực của thi sĩ: dào dạt, quẫy mạnh, vật vã và khao khát như phát rồ. Hành trình tạo lên thơ Đức là một hành trình lộn ngược. Người ta đều đi từ gốc đến ngọn – với Đức, thì ngược lại – anh bắt đầu từ những vòm cây xum xuê trên cao, dào dạt, xanh biếc rồi bò dần xuống gốc.

Không hiểu sao, vừa đi cà nhắc, cà nhắc trên cánh đồng thi ca hỗn độn, rộng mênh mông của Nguyễn Hoàng Đức. Tôi cứ khấp khởi mừng thầm – Xin lỗi nhé! Tôi khoái Đức – khoái nhất cái sự văng mạng, không rụt rè do dự của anh. Nó na ná như nhạc Pốp, khó khăn đấy. Khó tiêu đấy nếu đưa nó vào những sa-lông thơ trịnh trọng một cách hời hợt – Hoặc đặt nó vào trong các bảo tàng thơ ca nghiêm trang đến mức cũ kỹ. Vậy thì chỗ đứng của thơ Nguyễn Hoàng Đức ở đâu. Trên vỉa hè ư? Không – nơi đó giành cho những người nhàn tản ưa đi bộ. Chỗ thơ của Đức là những bãi cỏ hoang xanh rì, chưa kịp xây phố cất nhà. Đó là địa chỉ của những đám đông độc giả xô bồ. Rất đông, nhưng mà lại rất trẻ, rất yêu đời, rất khao khát hành động. Tôi đoán như thế và cam đoan như thế.

Nhưng thôi, đoán về thơ Nguyễn Hoàng Đức như vậy là đủ rồi. Ta hãy đọc một khúc hoài niệm mùa thu của anh nhé. Một điệu kèn lọt tai nhất, êm dịu vào loại bậc nhất, trong cái đống quặng thi ca của anh.

 

HOÀI NIỆM THU

 Nguyễn Hoàng Đức

Vòi vọi trời xanh thẳm nâng lên

           mỗi lần dâng mỗi lần quặn thắt

vắt nỗi đau qua những lớp mây mù

           nặng ký ức mùa ngâu rả rích

lã chã vấn vương

           chưa nguôi lệ sầu lòng đất sũng

 

Dòng sông gợn sóng đến gai lòng

Níu mây trôi ngập ngừng

Không dám buông lời nói

về những cơn mưa mùa hạ đã qua rồi

 

Muôn dòng sông

thả những khúc sầu ra biển

xao xuyến xô lớp lớp sóng cồn

dồn dập vỗ buồn mê mùa gió chướng

thủy triều tê lưỡi sóng

nếm vị nắng u hoài

bò loang bờ cát mặn

 

những sợi sáng se dìu dịu

của mặt trời u uẩn

nuối tiếc tuổi thanh xuân

ngày nào chang chang mùa hạ

ngổ ngáo sao và mãnh liệt sao

 

Hoàng hôn rải lớp sương lành lạnh

nhuốm con đường đất thịt cô đơn

những mái nhà trắc ẩn nhô lên

đội nón quai thao cho những vòm cây hiền hậu

da diết tâm hồn rách dọc mái nhà

một ý nghĩa cuộc đời vừa nứt

man mác mùa thu

man mác lớp da non cơn đau mùa hạ

 

 

Mái tóc đau màu trắng thời gian

những chiếc lá đau mùa vàng năm tháng

 

Hơi thở đau khí trời se lạnh

Gió heo may đau làn sương tê tái

 

Ánh mắt đau cái nhìn giã biệt

nhật – nguyệt mùa thu đau trời hoài niệm

 

Cánh tay đau những vòng tay dứt

những dòng sông đau mùa nước cạn

 

Bàn tay đau những bắt tay

Cành cây đau mùa lá rụng

 

Bàn chân đau những chặng đường chưa tới

Và chân lý hằng đau mùa gặt…

 

Cơ thể đau mùa sống

Tâm hồn đau mùa luân chuyển khoái lạc và đau khổ

 

Khoái lạc đau khúc hoan ca

Nơi sân khấu mỏi mòn

 

Và đau khổ đau những thánh ca buồn

Trên thập giá cưu mang

 

Linh hồn ta đau khúc bi hùng

Ca trên những ngọn đồi Hy Lạp

Theo mây thời gian tỏa

Theo gió đời lan

Theo lịch sử khơi dòng

về đây cuốn lên một vòm trời hoài niệm

khơi thẳm mãi hồn ta

mãi tim ta

mãi thân ta

một khúc ca xanh về cuộc đời hy vọng

dâng tràn mọi ký ức u buồn

như vòm trời thu vọt qua những tầng mây ngâu lã chã

mãi mãi dâng lên !

( Hà Nội 22/9/1997 )

Thơ như vậy chứ còn là gì ?

Nguyễn Đình Chính – 1997

Nguyễn Hoàng Đức gửi đến các bạn yêu thơ đích thực

 Các bạn yêu thơ đích thực, cả tác giả và bạn đọc thân mến.

Tại sao tôi lại phải dùng cụm từ “yêu thơ đích thực”? Bởi lẽ, thơ là sản phẩm văn hóa đại trà phổ biến nhất Việt Nam, không khí cũng nhiều nhất nhưng là quí nhất vì ai cũng biết có thể không ăn, không uống, không ái tình, nhưng không thở một tẹo là chết liền. Đó là giá trị phổ quát của không khí, nó có mặt ở đời tự nhiên như không. Trái lại, có những thứ nhiều quá liền bị người ta lạm dụng cách đại trà, như nước mắt chẳng hạn, cần qua cửa khẩu người ta khóc, cần ù xọe một sự thật người ta khóc, cần xàng xê ấm ớ cho qua người ta khóc, cần làm duyên trong trường hợp không có nội dung người ta khóc như phim Việt Nam chẳng hạn, người ta cứ nấc dập dìu để thay đối thoại như “sừng sững mà đứng giữa nhà/ hễ ai đụng tới thì òa khóc lên”, đố là cái gì? Trả lời: là phim Việt Nam.

 

Tôi rất ngại trình thơ, lý do đầu tiên là ở đâu các nhà thơ cũng tranh nhau đọc mà không muốn giành phần cho người khác. Lý do thứ hai, tôi không muốn trở thành người lạm dụng đọc thơ trong khi bạn đọc đã ngán ngấy đến tận cổ. Tôi đã có 1 tập thơ lẻ và 4 trường ca, đã chính thức in 2, còn 2 chưa in. Tôi mới được đọc thơ kiểu “cực chẳng đã” có qui mô một chút vài lần…

 

Mới đây, tôi có viết một loạt bài chê bai thơ Việt, giờ có bạn muốn tôi thử trình thơ xem, liệu tôi có làm được không mà chê? Trước đây, tôi có đăng vài bài thơ trên Văn Tuyển, luôn kèm theo lời đề cử thách đấu. Hôm nay tôi muốn trở nên khiêm tốn hơn bằng sự dịu giọng rằng: mời ai có bài về đề tài mùa thu hay hãy đọ với tôi. Nếu nhận lời, chính tôi là người sẽ tham gia bình bài thơ của người đó, để mọi người cùng thưởng thức. Cám ơn!

 

Giờ tôi xin mời các bạn đọc bài “Hoài niệm thu” của tôi. Tôi mời các bạn thưởng thức tầm vóc thế gian, nhạc cảm, tu từ pháp, và cả sức suy tưởng bên trong của nó. Tôi nghĩ, tôi làm ra nó bằng cảm xúc và lý trí, tôi phải hiểu nó. Vì vậy việc tôi giới thiệu vài lời về nó sẽ không bị hiểu là kiêu căng. Cám ơn và mời các bạn đọc nó cùng một bài viết của nhà văn Nguyễn Đình Chính viết về khả năng thơ của tôi.

 

Xin cám ơn!